تفسیر نتایج آزمایش کرونا

در سال 2020 سازمان بهداشت جهانی وجود همه‌گیری جهانی با ویروس کورونا 2019 اعلام کرده است. روش‌های مختلف تشخیصی برای این ویروس به کار می‌رود و مفیدبودن و بی‌فایدگی هر روش آزمایش و توجه لازم برای تفسیر نتایج هر روش برای متولیان درمان به خوبی شناخته نشده است.

تقسیم‌بندی روش تشخیص ویروس کوید 19

سه روش تشخیصی برای کوید 19 وجود دارد که شامل روش تشخیصی مولکولی (RT-PCR) در Real-time polymerase Chain Method، روش کشت ویروسی، و روش آنتی‌ژن و آنتی‌بادی می‌باشد.

REAL-TIME REVERSE TRANSCRIPTION POLYMERASE CHAIN REACTION ASSAY

در حال حاضر متداول‌ترین روش تشخیص کوید ـ 19، rRT-PCR می‌باشد. برای درک اصول آزمایش و انتخاب پرایمر (آغازگر فعالیت ژن) لازم است از بیولوژی ویروس اطلاعات کافی داشته باشیم. ژن سارس ـ کوید ـ 2 (SARS-COV-2) چهار پروتئین ساختمانی را تولید می‌کند. گلیکوپروتئین سطحی نوک تیز S (Spike) که واسطه پیوند اختصاصی به گیرنده سلول میزبان می‌باشد پروتئینی نوکلئوکپسید (N) به ژن RNA ویروس متصل شده و کپسید را می‌سازد. پروتئین مامبران (M) که پروتئینی ساختمانی اصلی می‌باشد که اتصال بین مایران (غشا) و کپسید را برقرار می‌کند و پروتئین کوچک پوشش‌دهنده (E) که در تکثیر و جوانه‌زدن ویروس دخیل است. از میان ژن‌های فوق ژن‌های پروتئین‌های N و E به عنوان هدف تکثیر در rRT-PCR همراه با ژن پلی‌مراز RNA وابسته به RNA، Open Mading Frone 1 ab استفاده می‌شود که در کشورهای مختلف از اجزای مختلف آن‌ها استفاده می‌شود.

توجه به تفسیر نتیجه rRT-PCR

اولاً به علت این که روش rRT-PCR اغلب 2 تا 3 ژن را شناسایی می‌کند، دارای مزیت تشخیصی سریع می‌باشد. ولی از آن‌جا که SARS-COV-2 به طور شایع جهش می‌یابد، امکان منفی کاذب در این روش وجود دارد. برای پیشگیری از این مورد بهتر است به طور همزمان از دو یا چند کیت تشخیصی rRT-PCR که ژن‌های متفاوتی را شناسایی می‌کنند، استفاده کرد.

ثانیاً تشخیص 19COVID- با استفاده از روش rRT-PCR به وضوح مثبت یا منفی بودن ویروس را مشخص نمی‌کند و تشخیص بر مبنای ارزش دفعات تکثیر (Threshold Cycle (Ct)) قرار دارند. ct به معنی دفعات دورهء تکثیری می‌باشد که از فلورسانت زمینهء محاسبه‌شده بیشتر باشد. هرچه مقدار Ct ژن خاصی کم‌تر باشد، تعداد بیشتری ژن در نمونه وجود دارد. ولی مشکلی که در روش تشخیصی بر مبنای Ct وجود دارد، این است که ارزش Ct مطلق و پایداری وجود ندارد! با وجودی که مقدار Ct در روش rRT-PCR نسبتاً صحیح می‌باشد، ولی خطای 1 تا 2 دورهء تکثیر به دلایلی مختلف غیرشایع نیست بنابراین وقتی که در Ct، 34-36 ابهام وجود داشته باشد منفی است متناسب به ارزش Ct، مثبت یا منفی کاذب داشته باشیم.

علاوه بر این از آن‌جا ارزش Ct نسبت معکوس با مقدار ژن موجود دارد، در موارد ابتدایی بیماری که مقدار ژن هدف کم‌تری وجود دارد یا نمونه‌برداری با سواپ به خوبی انجام نگرفته باشد، می‌تواند به نتیجه منفی کاذب منجر شود.

برای کاهش خطای فوق‌الذکر علاوه بر این که باید آزمایش توسط فرد مجرب انجام شود، مهم است که نمونه‌گیری برای هر بیمار از 2 یا چند محل (نازوفارنکس و حلق) انجام گیرد و برای افراد مشکوک به ابتلا در شرایطی که در قرنطینه به سر می‌برد، آزمایش تکرار شود.

صحت آزمایش rRT-PCR با کیت‌های مختلف متفاوت بوده و در بهترین حالت 95% می‌باشد ولی همیشه باید نگران منفی کاذب به علل فوق‌الذکر باشیم.

ANTIGEN ANTIBODY TEST

تست‌های آنتی‌ژن و آنتی‌بادی بر مبنای ایمونوکروماتوگرافی می‌باشد و عموماً صحت این آزمایشات بین 50 تا 70 درصد گزارش شده است. با وجودی که این روش معایبی دارد ولی دارای مزایای زیر می‌باشد. این روش عموماً آسان و سریع می‌باشد و می‌تواند در عرض 10 دقیقه نتیجه مشخص شود. علاوه بر این می‌تواند سریعاً و به راحتی با یک قطره خون انجام شود. بنابراین می‌توان این آزمایش را بر بالین بیمار انجام داد ولی باید در تفسیر آن به نکات زیر توجه کرد:

ـ اولاً تشخیص 19COVID- در مراحل اولیه بیماری مشکل می‌شود، زیرا زمان لازم برای تولید آنتی‌بادی از نوع IgM و IgG، 5 تا 14 روز می‌باشد. بنابراین پزشکان باید به منفی کاذب این روش در مراحل اولیه بیماری توجه داشته باشند.

ـ ثانیاً واکنش متقاطع با ویروس‌های دیگر مثل آنفلوانزا را باید در نظر داشت، چون مورد اشاره‌شده (واکنش تقاطع) به طور کامل بررسی نشده است و ممکن است لازم شود از ترکیب آن با روش‌های مولکولی استفاده شود. بنابراین پزشکان برای تایید یا رد ابتلا به 19COVID- نباید به آزمایش آنتی‌ژن آنتی‌بادی بسنده کنند و توصیه می‌شود آزمایشات بر مبنای آنتی‌ژن ـ آنتی‌بادی به عنوان تست تکمیلی برای rRT-PCR استفاده شود.

آزمایش آنتی‌ژن ـ آنتی‌بادی در موارد زیر قابل استفاده است:

• در مواردی که مشکوک به منفی کاذب r-RT-PCR باشیم می‌تواند تأییدکننده عفونت 19COVID- باشد.
• بررسی گسترش شیوع عفونت کوید ـ 19 در کشور
• بررسی کسب ایمنی بر علیه ویروس کوید ـ 19 در کشور
• روش سوم تشخیص این بیماری کشت سلولی و بررسی Cytopathic Effect می‌باشد که در آزمایشگاه‌های مرجع صورت می‌گیرد.

جهت دریافت اطلاعات کامل و بروز تر به پست تست کرونا مراجعه فرمایید