سرطان روده بزرگ (کلورکتال)

چنانچه شما سابقه خانوادگی از پولیپ های روده بزرگ یا سرطان دارید، شما ریسک بالایی برای ابتلا به سرطان روده دارید. این خطر حتی برای افرادی که سابقه خانوادگی قوی از سرطان روده دارند بیشتر می باشد. سرطان در بستگان نزدیک (درجه یک) مانند والدین، برادران و خواهران بسیار نگران کننده می باشد. اما سرطان در بستگان دورتر نیز می تواند مهم باشد.  داشتن 2 فرد مبتلا به سرطان  نسبت به یک نفر فرد مبتلا در بستگان  نگران کننده تر می باشد و همچنین نگران کننده تر این است که آیا بستگان شما در سنین پایین تر از حد معمول به سرطان مبتلا شده اند. 

اگر سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ دارید، با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است از صحبت با یک مشاور ژنتیک اطلاعات مفیدی بدست آورید. آنها می توانند سابقه خانوادگی شما را مرور کنند تا ببینند احتمال ابتلا به سندرم سرطان خانواده در چه حدی است. مشاور ژنتیک همچنین می تواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید که آیا آزمایش ژنتیک برای شما مناسب است یا خیر. اگر آزمایش ژنتیک انجام دادید و ژن جهش یافته ای مشخص شد، ممکن است مراحلی برای کاهش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال انجام دهید ، مانند شروع غربالگری روتین در سنین پایین یا حتی عمل جراحی. اما قبل از انجام آزمایش ژنتیک لازم است بدانید که نتایج آزمایش ممکن است اطلاعات کافی در اختیار برخی افراد قرار ندهد. به همین دلیل ملاقات با مشاور ژنتیک یا متخصص ژنتیک سرطان قبل از تصمیم گیری برای آزمایش مهم می باشد. آزمایشات ژنتیکی می تواند نشان دهد که آیا اعضای خانواده های خاص به دلیل سندرمهای ارثی سرطان مانند سندرم لینچ که به عنوان سرطان ارثی غیرپولیپوزیس کولورکتال (HNPCC)  یا پولیپوزوم آدنوماتوز خانوادگی  (FAP) نیز خطر بالای سرطان روده بزرگ را به ارث برده اند ، کمک می کند. در خانواده هایی که در آن ها یکی از این سندرم های ارثی شناخته شده وجود دارد ، اگر اعضای خانواده که تصمیم بگیرند که آزمایش نشوند ، معمولاً توصیه می شود غربالگری معمول سرطان روده بزرگ را در سنین پایین شروع کنند و به غربالگری را در تعداد دفعات بیشتری بپردازند. اعضای خانواده که آزمایش شده اند و فاقد ژن جهش یافته هستند ممکن است بتوانند در سن و تعداد دفعات مشابه افراد در معرض خطر غربال گری شوند.

آزمایش سندرم لینچ (سرطان ارثی غیر پولیپ کولورکتال یا HNPCC)) 

سندرم لینچ می تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را تا حد زیادی افزایش دهد. خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در افراد مبتلا به این بیماری می تواند از 10٪ تا حدود 80٪ باشد ، بسته به این که چه نوع جهش ژنی باعث ایجاد این سندرم شده است. افراد مبتلا به سندرم لینچ همچنین در معرض خطر ابتلا به برخی سرطانهای دیگر مانند سرطانهای رحم (آندومتر)، تخمدانها ، معده ، روده کوچک ، لوزالمعده ، کلیه ها ، مغز ، مجرای ادرار (لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه) انتقال می دهند و مجاری صفراوی می شوند.

چه کسی باید برای سندرم لینچ آزمایش شود؟

دو مجموعه دستورالعمل وجود دارد كه پزشكان معمولاً برای مشخص كردن چه كسی به احتمال زیاد می تواند از مشاوره ژنتیك یا آزمایش سود ببرد وجود دارد: معیارهای آمستردام (براساس سابقه خانوادگی) و دستورالعملهای اصلاح شده Bethesda (برای افرادی كه مبتلا به سرطان روده بزرگ هستند).

معیارهای آمستردام

پزشکان دریافته اند که بسیاری از خانواده های مبتلا به سندرم لینچ تمایل به داشتن ویژگی های خاصی هستند که به معیارهای آمستردام معروف می باشند:

• حداقل 3 نفر از بستگان مبتلا به سرطان مرتبط به سندرم لینچ هستند.

• یکی از بستگان درجه یک (والدین، برادرها و خواهرها) و2 فرد خویشاوند دیگر مبتلا باشند

• حداقل بیماری در دو نسل پیاپی مشاهده شده باشد.

• حداقل یکی از بستگان در سن کمتر از 50 سالگی به سرطان مبتلا شده باشد

اگر همه این موارد در مورد خانواده شما صدق می کند ، ممکن است بخواهید به دنبال مشاوره ژنتیک باشید. اما حتی اگر سابقه خانوادگی شما معیارهای آمستردام را برآورده کند ، به این معنا نیست که همیشه به سندرم لینچ مبتلا هستید. و بسیاری از خانواده های مبتلا به سندرم لینچ از معیارهای آمستردام پیروی نمی کنند.

دستورالعمل های اصلاح شده Bethesda

مجموعه دوم معیارها ، با عنوان دستورالعمل های اصلاح شده Bethesda ، می تواند مورد استفاده قرار گیرد تا در تصمیم گیری در مورد اینکه آیا فرد مبتلا به سرطان کولورکتال باید برای تغییرات ژنتیکی که با سندرم لینچ دیده می شود ، آزمایش شود ، کمک کند. (به این تغییرات ناپایداری میکرو ماهواره یا MSI گفته می شود.) این معیارها حداقل یکی از موارد زیر را شامل می شوند:

• فرد مبتلا به سرطان روده در سن کمتر از 50 سالگی تشخیص داده شود

• فرد مبتلا به سرطان کولورکتال دوم یا سرطان دیگری (آندومتر ، معده ، لوزالمعده ، روده کوچک ، تخمدان ، کلیه ، مغز ، مجرای ادرار یا مجرای صفراوی) که به سندرم لینچ مرتبط است.

• فرد کمتر از 60 سال داشته باشد و در صورتیکه بافت سرطانی در زیر میکروسکوپ دیده شود ویژگی های سندرم لینچ مشاهده شود

• فرد دارای خویشاوند درجه یک (والدین ، خواهر و برادر یا فرزند) کمتر از 50 سال که به سرطان روده بزرگ یا سرطان دیگری مرتبط با سندرم لینچ مبتلا شده بودند.

• فرد دارای 2 یا تعداد بیشتر خویشاوند درجه یک یا دوم (خاله ، عمه، دایی، عمو ، خواهرزاده ، برادرزاده یا پدربزرگ و مادربزرگ) است که در هر سنی به سرطان روده یا سرطان مرتبط با سندرم لینچ مبتلا بودند.

اگر فردی که مبتلا به سرطان روده است ، هر یک از معیارهای Bethesda را داشته باشد ، ممکن است تست MSI توصیه شود. اگر جهش MSI پیدا شود ، پزشک به طور معمول توصیه می کند که بیمار برای جهش های ژن های مرتبط با سندرم لینچ آزمایش شود.

مهم است بدانید که اکثر افرادی که معیارهای Bethesda را شامل می شوند ، سندرم لینچ ندارند و شما می توانید به سندرم لینچ مبتلا باشید اما هیچ یک از معیارهای ذکر شده را نداشته باشید. همه پزشکان از دستورالعمل های Bethesda استفاده نمی کنند تا تصمیم بگیرند چه کسی باید آزمایش MSI را انجام دهد. در حقیقت ، برخی از متخصصان توصیه می کنند که همه سرطان های روده بزرگ برای MSI آزمایش شوند. اکثر پزشکان آزمایش ژنتیک را برای سندرم لینچ برای هر کسی که آزمایش سرطان آن برای MSI مثبت شده باشد توصیه می کنند.

حتی اگر مبتلا به سرطان نیستید ، پزشک ممکن است گمان کند که سندرم لینچ در خانواده شما براساس موارد سرطان روده بزرگ و سایر سرطان های مرتبط با این سندرم در بستگان شما وجود دارد. در این حالت ، پزشک ممکن است مشاوره ژنتیک را برای ارزیابی خطر شما توصیه کند. 

اگر خانواده شما دارای سندرم لینچ هستند

در خانواده هایی که دارای جهش ژنی سندرم لینچ هستند ، پزشکان توصیه می کنند که اعضای خانواده که برای جهش مدنظر آزمایش شدند و همجنین افرادی که آزمایش نشده اند ، باید غربالگری کولونوسکوپی را در اوایل دهه 20 یا همان 2 تا 5 سال زودتر از سن جوانترین فرد  مبتلا در خانواده انجام دهند. در این حالت ممکن است پولیپ ها یافت و خارج بشوند در اینصورت وجود سرطان در سریع ترین زمان ممکن تشخیص داده می شود. همچنین ممکن است به افرادی که دارای یکی از جهش های ژنی هستند ، انجام عمل جراحی برای از بین بردن  قسمت بیشتر روده بزرگ توصیه شود. 

آزمایش پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP)

پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی  (FAP) به طور معمول باعث صدها پولیپ در روده بزرگ و رکتوم  می شود ، که به مرور زمان منجر به سرطان روده بزرگ می شود. از آنجا که FAP باعث پولیپ ها و سرطان زودتر از زمان معمول غربالگری سرطان روده بزرگ می شود ، بعضی اوقات تا زمانی که کسی مبتلا به سرطان نباشد ، تشخیص داده نمی شود.

مشاوره و آزمایش ژنتیک برای افرادی که ممکن است سابقه شخصی یا خانوادگی FAP داشته باشند در دسترس است. اگر تغییراتی در ژن ایجاد FAP در یک فرد مشاهده شود ، پزشکان توصیه می کنند که بستگان نزدیک وی (برادران ، خواهران و فرزندان) آزمایش شوند. FAP همچنین ممکن است زمانی مشکوک باشد که وجود پولیپ های زیادی در طی کلونوسکوپی که به علت مشکلاتی از قبیل خونریزی روده یا کم خونی انجام شده باشد مشاهده شود. افرادی که برای تغییر ژن مرتبط با FAP مثبت هستند ، باید در سن نوجوانی غربال گری کولونوسکوپی را شروع کنند. برای مبتلایان به FAP ، احتمال خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در طول عمر خود تقریباً 100٪ است و در بیشتر موارد قبل از 50 سالگی بروز می کند. بسیاری از پزشکان توصیه می کنند که افراد مبتلا به FAP هنگامی که در 20 سالگی هستند ،  عمل جراحی روده بزرگ انجام دهند تا از بروز سرطان جلوگیری کنند. 

آزمایش برای سایر سندرمهای ارثی سرطان

برخی دیگر از سندرم های ارثی ، مانند پولیپوز MYH یا MUTYH و سندرم پوتز جگرز (  (Peutz-Jeghers syndrome  نیز می توانند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را تا حد زیادی افزایش دهند. اگر معیارهای خاصی دارید که نشان می دهد ممکن است یکی از این سندروم ها را داشته باشید ، پزشک شما ممکن است مشاوره و آزمایش ژنتیک را برای جستجوی تغییرات ژنی که باعث ایجاد آنها می شود ، توصیه کند.

تمام آزمایش های ژنتیک مرتبط با سرطان روده بزرگ در آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک رازی انجام می شود.