آزمایش پروستات عبارت است از PSA تام که کل PSA را در خون اندازه گیری می کند.این آزمایش می تواند بعنوان غربالگری یا نظارت بر درمان سرطان پروستات استفاده شود.
برای انجام آزمایش از خون وریدی استفاده می شود.
آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) پروتئینی است که توسط سلولهای پروستات تولید می شود. پروستات غده ی کوچکی است که انتهای مجرا قبل از مثانه قرار دارد و مجرا را احاطه می کند و مایعی ترشح می کند که بخشی از منی را تشکیل می دهد. بیشتر PSA ترشح شده در پروستات به این مایع ریخته می شود و مقدار کمی نیز وارد جریان خون می شود. PSA به دوشکل در خون وجود دارد. PSA کامل که به پروتئین های دیگر پیوند می شود و PSA آزاد یا FPSA که به پروتئین پیوند نمی باشد. شایعترین آزمایش PSA عبارت است از PSA تام که کل PSA را در خون اندازه گیری می کند.آزمایش PSA می تواند بعنوان تومور مارکر برای غربالگری یا نظارت بر درمان سرطان پروستات استفاده شود. هدف غربالگری تشخیص سرطان پروستات در مرحله ای است که محدود به پروستات باشد. بیشتر متخصصین معتقدند کهغربالگری در افراد فاقد علائم با آگاه کردن بیماران از فواید و مضرات آن انجام می گیرد. افزایش PSA با سرطان پروستات همراه است ولی PSA در موارد پروستاتیت (تورم و آماس پروستات) بزرگی خوشخیم (BPH) نیز افزایش می یابد.
PSA برای سرطان پروستات تشخیصی (دیاگونستیک) نیست استاندارد طلایی تشخیص سرطان پروستات بیوپسی می باشد که برداشتن قطعات کوچکی از پروستات و بررسی آن در زیر میکروسکوپ می باشد. معمولا بعد از افزایش PSA، بیوپسی توصیه می شود که البته دارای عوارضی مثل درد، تب، خون در ادرار و عفونت ادراری می باشد. مجموعه مقدار PSA تام و معاینه بالینی با انگشت ، لزوم انجام بیوپسی را تعیین می کنند.
زمانی که سرطان پروستات تشخیص داده شد باید بر اساس درمان طرح جدیدی ریخته شود. سرطان پروستات در آقایان با افزایش سن شایعتر می باشد و اکثر آنها تومورهای با رشد کند می باشند. در حالیکه سرطان پروستات دومین عامل مرگ بر اثر سرطان در مردان می باشد. در نوعی از آن که دارای رشد کندی می باشد مرگ بعلت سرطان شایع نیست و علائمی ندارد.
پاتولوژیست ها باید بتوانند در تفکیک بین موارد با رشد کند و سرطان که با سرعت رشد کرده و به سایر قسمت های بدن ریشه می اندازد (متاستاز) کمک کنند.
تشخیص و درمان بیش از اندازه سرطان پروستات مسئله ای است که پزشکان با آن درگیر می باشند در بعضی مواقع درمان بدتر از سرطان است. احتمال عوارض جراحی مثل بی اختیاری ادرار و ناتوانی جنسی وجود دارد. آزمایش پروستات و معاینه بالینی انگشتی قادر به پیشگویی بیماری مریض نیست. آزمایش FPSA برای تصمیم گیری درباره انجام بیوپسی در مواردی که PSA به مقدار کمی افزایش یافته، استفاده می شود.