لزوم انجام آزمایش :
این آزمایش زمانی درخواست می شود که کورتیزول خون کم باشد یا اینکه شک به تولید کافی کورتیزول توسط غده فوق کلیه وجود داشته باشد یا اینکه غده هیپوفیز هورمون ACTH (آدرنوکورتیکوتروپین هورمون) کافی تولید نکند.
شرایط لازم خونگیری:
ممکن است پزشک معالج دستور پرهیز از مصرف بعضی داروها را در روز انجام آزمایش بدهد.اولین نمونه از خون وریدی گرفته می شود و توسط آزمایشگاه ACTH صناعی به صورت عضلانی یا وریدی تزریق می شود و 30 و 60 دقیقه بعد مجددا 2 ml خون وریدی از بیمار گرفته می شود.
باوجود یکه اسم آزمایش تست تحریک ACTH است ولی در حقیقت این آزمایش میزان تولید کورتیزول را ارزیابی می کند و به تشخیص نارسایی غده ی فوق کلیه کمک می کند.
کورتیزول هورمونی است که توسط غدد فوق کلیه (آدرنال) ترشح می شود. کورتیزول در متابولیسم پروتئین ها، چربی ها و کربوهیدرات ها (قندها) نقش دارد. این هورمون بر روی قند خون تاثیر دارد. در تنظیم فشار خون و سیستم ایمنی نقش دارد. مقدار هورمون کورتیزول به شکل پایداری در طول روز افزایش و کاهش پیدا می کند. اندکی بعد از بیدار شدن به اوج می رسد و بعدا بتدریج کاهش می یابد که در موقع خواب کمترین مقدار را دارد.
- تولید کورتیزول توسط غدد فوق کلیه توسط هیپوتالاموس در مغز و غده هیپوفیز در قاعده جمجمه تنظیم می شود.
- زمانیکه میزان کورتیزول کاهش یابد از هیپوتالاموس هورمون محرک کورتیکوتروپین (CRH) ترشح می شود.
- CRH به هیپوفیز رسیده و دستور ترشح ACTH را صادر می کند.
- ACTH به غده فوق کلیه دستور تولید و آزادسازی کورتیزول را می دهد.
- با بالا رفتن هورمون کورتیزول تولید CRH از هیپوتالاموس و در نتیجه ACTH از هیپوفیز و نهایتا کورتیزول از فوق کلیه کاهش می یابد. برای تولید مقدار مناسب کورتیزول باید هیپوتالاموس، هیپوفیز و غدد فوق کلیه بطور مناسب و هماهنگ با هم عمل کنند.
کاهش مقدار کورتیزول در موارد زیر دیده می شود:
- صدمه به غدد فوق کلیه (نارسایی فوق کلیه) که در آن تولید کورتیزول کاهش می یابد که با آن نارسایی اولیه فوق کلیه (بیماری ادیسون) گفته می شود.
- کم کاری غده هیپوفیز یا تومور غده هیپوفیز که تولید ACTH را مهار می کند که به آن نارسایی ثانویه فوق کلیه گفته می شود.
- استفاده از داروهای حاوی گلوکوکورتیکوئید مثل دگزامتازون و پردنیزولون.
- موقعی که مقدار کورتیزول خون کم باشد پزشکان با آزمایش تست تحریکی ACTH می توانند علت آن را پیدا کنند.
- معمولا در آزمایشگاه خون اولیه به منظور داشتن مقدار پایه کورتیزول گرفته می شود.
- آمپول ACTH صناعی (کوسینتروپین یا تتراکوزاکتین) به بیمار تزریق می شود و بعد از 30و60 دقیقه مجددا خونگیری از ورید انجام می گیرد و مقدار کورتیزول را در هر سه مورد خونگیری اندازه گیری می کنند.
